مبانی و پیشینه نظری خلاقیت

معرفی مبانی نظری و پیشینه پژوهش خلاقیت

فایل دانلودی حاضر برای استفاده در فصل دوم پایان نامه بخصوص برای رشته مدیریت، همراه با منابع درون متنی و پایانی در فرمت word تهیه شده است.

بخشهایی از متن مبانی نظری

خلاقیت

خلاقیت، زیباترین و شگفت انگیزترین خصیصه انسان است. فنا، پویایی و بقای هر فرهنگ و تمدن، به خلاقیت افراد آن بستگی دارد و این واقعیت را تاریخ به اثبات رسانده است. خلاقیت برای بقای هر جامعه و سازمانی لازم است و برای ایجاد و تداوم آن در افراد سازمان بایستی عادت به تفکر را در مدیران و کارکنان ایجاد کرد چرا که خلاقیت با تفکر به وجود می آید و ارزش تفکر به قدری زیاد است که در تعلیم اسلامی ارزش یک تفکر گاهی از هفتاد سال عبادت بدون فکر بیشتر شمرده شده است. وقتی تفکر برای افراد سازمانی عادت شود، به دنبال آن خلاقیت و تولید افکار و اندیشه های جدید و نظرات بدیع و تازه در تک تک کارکنان به صورت یک امر همیشگی درآمده و نهادی می گردد و سازمان تبدیل به یک سازمان خلاق می شود که حاصل آن ایجاد هم افزایی در خلاقیت است. بنابراین برای اینکه بتوان در دنیای متلاطم و متغیر امروز به حیات خود ادامه داد، باید به خلاقیت و نوآوری روی آورد. از آنجا که سازمان ها در محیطی پر از رقابت فعالیت می کنند، در شرایط متغیر کنونی ادامه روند گذشته و تکیه بر تجربه های گذشتگان به تنهایی کافی نیست. برای بهبود و یا دست کم حفظ وضع موجود، باید از اندیشه های نو و بدیع بهره جست. در غیر این صورت، هرچند ممکن است سازمان ها در کوتاه مدت توفیقی حاصل کنند، ولی سرانجام با رکود و شکست روبرو شده و از صحنه رقابت حذف می شوند. از این رو نیازمند خلاقیت و نوآوری هستند.

مفهوم خلاقیت

خلاقیت به معنای به کارگیری توانایی برای به وجود آوردن اندیشه، فکر و مفهوم جدید است. خلاقیت بزرگ ترین و اثرگذارترین قسمت از وجود هر انسان است که خداوند در وجودش به ودیعه گذاشته است. خلاقیت حد و مرزی ندارد و انسان به عنوان اشرف مخلوقات سرشار از استعداد و توانایی است که او را قادر می سازد کائنات را به اراده خود درآورد. اما در بررسی های به عمل آمده از انسان های سرآمد و خلاق مشخص شده است که انسان با این طبیعت ذاتی از ده درصد ظرفیت ذهنی خود بهره می برد و نود درصد ظرفیت ذهنی او به شکل انرژی و توان نهفته باقی می ماند و به تدریج به دلیل راکد ماندن از بین می رود. خلاقیت در نوع انسان استعدادی عمومی است مثل هوش و حافظه. لذا هر کسی کم و بیش خلاق است. این استعداد طبیعی برحسب محیط و شرایط کم و زیاد می شود. خلاق ترین افراد کسانی هستند که قادر هستند بیشترین راه حل مناسب را مطرح کنند تا مساله مورد نظر را تحلیل کنند. فرد خلاق آگاهانه یا به طور ناخودآگاه افکار خود را در تمام مهارت ها به کار می اندازد و خطر انحراف از راه حل های سنتی مسائل را به جان می خرد و برای رسیدن به نتیجه از تمام افکار خود بهره می برد. خلاقیت و نوآوری تعیین افکار و نظریات جدید است.

پیشینه خلاقیت

خلاقیت در گذشته پدیده ای مترادف با نبوغ تلقی می شد و هر جا سخن از خلاقیت به میان می آمد، بلافاصله معنای نبوغ به ذهن خطور می کرد. در تاریخ یونان باستان، نبوغ معنایی افسانه ای داشت. به روایتی یونانیان واژه ای به نام شیطان را پذیرفته بودند که مترادف با نبوغ بود. به نظری یونانیان، شیطان یک روح نگهبان بود که با حلول به روح و بدن افراد آن را صاحب توانایی فوق العاده ای و شور و شوق می ساخت. در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم به منبع خلاقیت توجه شد. در این دوران این تفکر که نبوغ با توانایی غیرمعمول در یک فرد از یک روح بیرونی ناشی می شود، اما تاثیرات این تفکر که خلاقیت و نبوغ مترادف هم هستند همچنان باقی ماند و لذا نیم قرن طول کشید تا خلاقیت به طور علمی و دقیق مطالعه شود و رهبری این جریان علمی را گیلفورد در سال های (1967 تا 1959) برعهده داشتند.

تعریف خلاقیت از دیدگاه سازمانی

خلاقیت یعنی ارائه فکر و طرح نوین برای بهبود و ارتقای کمیت یا کیفیت فعالیت های سازمان، مثلاً افزایش بهره وری، افزایش تولیدات یا خدمات، کاهش هزینه ها، تولیدات یا خدمات از روش بهتر، تولیدات یا خدمات جدید و...

از دیدگاه پرکینز، تفکر خلاق، تفکری است که به نحوی تشکیل شده که منجر به نتایج تازه و خلاق می شود.

استیفن رابینز خلاقیت را به معنای توانایی ترکیب ایده ها در یک روش منحصر به فرد با ایجاد پیوستگی بین ایده ها بیان می کند.

ورنون خلاقیت را توانایی شخص در ایجاد ایده ها، نظریه ها، بینش ها، اشیاء جدید و بازسازی مجدد در علوم و سایر زمینه ها که به وسیله متخصصان به عنوان پدیده ای ابتکاری شناخته می شود، از لحاظ علمی، زیباشناختی، تکنولوژیکی و اجتماعی ارزش قلمداد می کند.

توسانز خلاقیت را بوجود آوردن تلفیقی از اندیشه ها و یافته های افراد یا گروه ها در یک روش جدید تعریف کرده است.

فهرست مطالب مبانی نظری

خلاقیت

مفهوم خلاقیت

پیشینه خلاقیت

سیر تحول مطالعات خلاقیت

تعریف خلاقیت از دیدگاه سازمانی

نظریه های علمی خلاقیت

مفاهیم مرتبط با خلاقیت

خلاقیت و هوش

خلاقیت و جنسیت

خلاقیت و انگیزش

خلاقیت و حل مساله

خلاقیت و اختراع

خلاقیت و کارآفرینی

فرایند خلاقیت و نوآوری

ارتباط خلاقیت، نوآوری و کارآفرینی

اهمیت خلاقیت و نوآوری

دلایل خلاقیت برای مدیران

ویژگی های تفکر خلاق

تسهیل و پدیدآیی خلاقیت

محرکهای فرایند خلاقیت

موانع خلاقیت

ضرورت و اهمیت خلاقیت و نوآوری در سازمان

راهکارهایی برای ایجاد و توسعه خلاقیت در کارکنان

نقش مدیر در پرورش خلاقیت

پیشینه های تحقیق

منابع و ماخذ