تحقیق گاهنگاری ظروف عصر آهن پیش از تاریخ موزه ملی ایران باستان

مقاله تحقیقاتی بررسی گونه شناسی و گاهنگاری نسبی ظروف عصر آهن بخش پیش از تاریخ موزه ملی ایران باستان

این فایل جنبه کمک تحقیقی داشته و همچنین منابع آن به صورت درون متنی می باشد

بخشهایی از متن تحقیق

تمدنهای امروزین بر پایه فرهنگ آداب و رسوم مذاهب و علوم تمدنهای گذشته بنا شده است. بدیهی است که آثار به جای مانده از گذشته به تحلیل دقیقتر تمدن امروز کمک بسیاری می کند، دست سازهای بشر از جمله این آثار است. آثار سفالی به عنوان نمونه هایی عینی می تواند ما را با کمترین خطای ممکن به شناخت بسیار وسیعی پیرامون زندگی و تمدن دوره مختلف اقوام ایرانی رهنمون سازد.

بشر ابتدا ابزار و وسایل مورد نیاز خود را از سنگ ساخت و سپس از خمیر گل رس استفاده کرد وی از آغاز سفالینه ها را به صورت خام به کاربرد اما به تدریج دریافت که پختن موجب استحکام بیشتر این ظروف می شود. سفالینه های نازک و ظریف حاکی از مهارت بسیار سازندگان خود هستند. ساختن این ظروف تا جایی پیش رفت که از خمره های بزرگ در حکم قبر استفاده کردند. سفالگر باستان به دلیل نبود خط و کتابت از طریق تغییراتی که در شکل ظاهری و نقوش تزیینی به وجود آورده افکار خود را در رابطه با طبیعت و جامعه زمان خود منتقل کرده است.

امروزه باستان شناسان از طریق این دست آفریده ها قادرند منشاء و قدمت اشیاء را شناسایی کنند. با توجه به مطالب فوق الذکر در موزه ملی بخش پیش از تاریخ تعدادی ظروف منقوش وجود دارد که به طور دقیق محل کشف این اشیاء مشخص نیست و مورد مطالعه قرار نگرفته است بنابراین نگارنده با هدف مطالعه و بررسی علمی بر روی این سفالها برای مشخص نمودن محل ساخت و تاریخ نگاری نسبی اقدام به انجام این عمل نموده و امید است که این پژوهش بتوانند زمینه ای برای پژوهشگر و محققان در شناساندن این مجموعه قرار گیرد.

سفال و سفالگری

سفال فراوانترین، ارزانترین و شکننده ترین متنوع ترین کالاهای مصنوعی بوده که انسان از دوران نوسنگی به بعد در اختیار داشته است. فراونترین از آن لحاظ که ماده اولیه آن بر عکس بسیار مواد اولیه دیگر، چون فلز سنگ و چوب که به آسانی در دسترس نبود، تقریبا و بدون استثناء در همه جابه مقدار فراوان یافت می شود. ارزانترین به این جهت که تهیه گل رس مستلزم هزینه ناچیزی بوده است و افزون بر آن تولید پخت سفال می توانست در ساده ترین شکل ممکن انجام پذیرد. شکننده ترین؛ به دلیل طبیعت شکننده آن، و اینکه سفال شاید پر مصرف ترین وسیله مصنوعی بوده است که جوامع بیشتر از عصر فلز و حتی مدتها پس از آن در اختیار داشته اند. متنوع ترین از آن جهت که تولید فراوان و مداوم همیشه با دگرگونیها و نوآوریها در شکل و نقش سفال همراه بوده است، دگرگونیهای که بخشی از آن بر اثر تطور و رشد درونی فرهنگ در طول زمان به وجود می آمده و بخش دیگر به علت پیوند فرهنگی و اقتصادی با جوامع دور و نزدیک پدیدار می شود افزون بر آن از آنجا که سفال دارای ترکیبات معدنی است جز در موارد استثنایی (پخت در حرارتهای بسیار پایین و ترکیب خاص ناخالصیهای و ماده چسباننده) بسیار پایاست و گذشت زمان اسیب چشمگیری به آن نمی رساند.

سفال یکی از خلاقیتهای ماندگار انسان از دوره های نوسنگی و ما قبل تاریخ است. سفال باستان امروزه به صورت زوائد و زباله از ویرانه های مدفون یا گورهای جوامع کهن به دست می آید. هیچ یک از مصنوعات و ساخته های فکر و اندیشدین از نظر ارزانی و فراوانی مواد اولیه در طیبعت به پای سفال نمی رسد. از طرف دیگر هیچ ماده مصنوعی دیگر ی مانند سفال در طبیعت وجود ندارد که طی هزاران سال در زیر خاک بدون فساد باقی نماند. اگر سفال اگر از خاک رس و مرغوب و گل کاملاً ورز داده شد ه و ترشیده و تخلیه شده از هوا، شکل گرفته و در درجه حرارت مطلوب پخته شده است هرگز فاسد و متلاشی نخواهد شد ولی در درون زمین و طی گذشت اعصار و زمانهای طولانی، زیر باران و برف و تابش و اشعه خورشید و سایر عوامل جوی، مانند دیگر پدیده های طبیعی هوازده و ساییده خواهد شد. اگر سفال دارای نقش، لعاب یا اندوه اضافی (اسلیپ) روی پوسته باشد این اضافات خیلی زودتر از هسته و خمیره فرسوده و گسیخته خواهند گردید. ...

بررسی تاریخچه مطالعات گاهنگاری در فلات مرکزی

بدون تردید رومان گیر شمن و اریخ اشمین را می توان از نخستین باستان شناسان دانست که کوشیده اند پس از کاوش در دو محل سیلک در کاشان و چشمه علی در جنوب تهران تصویری از فرایند استقرارهای پیش از تاریخ فلات مرکزی ارائه دهند. البته پژوهشهای گیرشمن به دلایل که در ذیل به آن اشاره میشود حائز اهمیت خاصی است. نخست آنکه پس از پایان کاوشهای انجام شده در دو تپه شمالی و جنوبی در سال 1938 گزارش نهایی به چاپ رسید این در حالی است که به رغم آنکه محوطه های زیادی در فلات مرکزی چه پیش و چه بعد از انقلاب حفاری و کاوش شده بودند، اما تا به امروز هیچ گزارش نهایی از پژوهشهای چاپ و منتشر نشده است. دیگر اینکه گیر شمن در همان زمان توانست به نوعی به تقسیم بندی و دوره بندی سیلک شمالی و جنوبی دست یابد که مراحل مختلف استقرار را شامل می شده گزارشهای خبرگونه چشمه علی که از تاریخ اشمیت ارائه کرده و نیز گزارشهای نهایی کاوشهای سیلک که گیر شمن تدوین کرده و منتشر شده ،شالوده روش پیشنهادی دونالدمک کان را در دهه چهل میلادی برای معرفی حوزه های فرهنگی فلات مرکزی تشکیل دهد. در این راهبر سفال قرمز رنگ به عنوان مشخصه اصلی تمایز فرهنگهای پیش از تاریخ منطقه فلات مرکزی با سایر مناطق ایران قرار گرفته است. ...